Συνδυάζοντας το ΒιοΨυχοΚοινωνικό Μοντέλο με την Ενσυνειδητότητα στην Ψυχοθεραπεία: Μια Ολιστική Προσέγγιση

Στη σύγχρονη ψυχοθεραπευτική πρακτική, η ανάγκη για ολοκληρωμένες προσεγγίσεις που λαμβάνουν υπόψη την πολυπλοκότητα της ανθρώπινης εμπειρίας είναι ολοένα και πιο επιτακτική.

Το Βιοψυχοκοινωνικό Μοντέλο, θεμελιωμένο από τον George L. Engel το 1977, αναδεικνύει τη δυναμική αλληλεπίδραση βιολογικών, ψυχολογικών και κοινωνικών παραγόντων στην εκδήλωση ψυχικών διαταραχών. Παράλληλα, η Ενσυνειδητότητα (Mindfulness), με τις ρίζες της στην βουδιστική παράδοση, έχει εισέλθει δυναμικά στο ψυχοθεραπευτικό γίγνεσθαι, προσφέροντας πρακτικές που ενισχύουν την επίγνωση και τη ρύθμιση της εμπειρίας στο παρόν. Η συνένωση αυτών των δύο πλαισίων, ενός ολιστικού θεωρητικού μοντέλου και μιας βιωματικής πρακτικής, δύναται να δημιουργήσει συνέργειες που βελτιώνουν την αποτελεσματικότητα των θεραπευτικών παρεμβάσεων.

Το Βιοψυχοκοινωνικό Μοντέλο αντιτίθεται στο αμιγώς βιοϊατρικό μοντέλο, υποστηρίζοντας ότι η ψυχική υγεία και η ασθένεια είναι αποτέλεσμα της αλληλεπίδρασης βιολογικών (γενετική προδιάθεση, νευροβιολογία), ψυχολογικών (τρόποι σκέψης, συναισθηματική κατάσταση) και κοινωνικών (οικογενειακό περιβάλλον, κοινωνική υποστήριξη) παραγόντων. Αυτό το μοντέλο επιτρέπει στον θεραπευτή να κατανοήσει τον θεραπευόμενο ως ένα ενιαίο σύνολο και να σχεδιάσει ένα θεραπευτικό πλάνο που περιλαμβάνει βιολογικές, ψυχοθεραπευτικές και κοινωνικές παρεμβάσεις.

Η Ενσυνειδητότητα, οριζόμενη ως η σκόπιμη, μη κριτική προσοχή στην παρούσα στιγμή, έχει ενσωματωθεί στη δυτική ψυχοθεραπεία μέσω παρεμβάσεων όπως το Mindfulness-Based Stress Reduction (MBSR) και η Mindfulness-Based Cognitive Therapy (MBCT). Στόχος της είναι η καλλιέργεια μιας στάσης επίγνωσης, όπου το άτομο παρατηρεί τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τις σωματικές αισθήσεις του χωρίς να τα κρίνει ή να τα αποφεύγει. Έρευνες έχουν δείξει ότι οι παρεμβάσεις ενσυνειδητότητας μπορούν να βελτιώσουν μια σειρά από προβλήματα ψυχικής υγείας, όπως η κατάθλιψη, το άγχος, ο χρόνιος πόνος και η αϋπνία.

Η θεωρητική σύνθεση του Βιοψυχοκοινωνικού Μοντέλου και της Ενσυνειδητότητας αναδεικνύει συναρπαστικές συνέργειες. Η ενσυνειδητότητα φαίνεται να στοχεύει ταυτόχρονα στη βιολογική, την ψυχολογική και την κοινωνική διάσταση της ψυχοπαθολογίας. Σε βιολογικό επίπεδο, η ενσυνειδητότητα επιφέρει μετρήσιμες αλλαγές στη λειτουργία του εγκεφάλου και του σώματος, όπως η μείωση της κορτιζόλης και η ενεργοποίηση του παρασυμπαθητικού νευρικού συστήματος. Σε ψυχολογικό επίπεδο, η ενσυνειδητότητα βοηθά τους θεραπευόμενους να ρυθμίζουν το συναίσθημα, να μειώνουν δυσλειτουργικά νοητικά μοτίβα και να αναπτύσσουν ψυχική ανθεκτικότητα. Σε κοινωνικό επίπεδο, η ενσυνειδητότητα ενισχύει την ενσυναίσθηση, την ικανότητα ενσυνείδητης ακρόασης και τις θετικές συμπεριφορές προς τους άλλους.

Η ενσωμάτωση της ενσυνειδητότητας στο βιοψυχοκοινωνικό πλαίσιο οδηγεί σε έναν συνθετικό θεραπευτικό προσανατολισμό. Ο θεραπευτής μπορεί να χρησιμοποιήσει το βιοψυχοκοινωνικό μοντέλο για να χαρτογραφήσει τους σχετικούς παράγοντες και να εισαγάγει την ενσυνειδητότητα ως παρέμβαση κυρίως στο ψυχολογικό σκέλος. Επιπλέον, η ενσυνειδητότητα μπορεί να ενταχθεί και ως στάση του ίδιου του θεραπευτή, βελτιώνοντας την ικανότητα εστίασης στο εδώ-και-τώρα της συνεδρίας και την ενσυναίσθηση προς τον πελάτη.

Συμπερασματικά, η ενσυνειδητότητα δρα σε πολλαπλά επίπεδα ταυτόχρονα, αντικατοπτρίζοντας την πολυδιάστατη φύση της ψυχικής υγείας. Αυτή η πολυεπίπεδη επίδραση την καθιστά εξαιρετικά συμβατή με το βιοψυχοκοινωνικό μοντέλο, προσφέροντας έναν πρακτικό τρόπο παρέμβασης που αγγίζει και τους τρεις τομείς ταυτόχρονα. Η σύνθεση ενσυνειδητότητας και βιοψυχοκοινωνικής θεώρησης συνάδει με την τάση προς εξατομίκευση και σύνθεση προσεγγίσεων στην ψυχοθεραπεία, ενισχύοντας την αποτελεσματικότητα της θεραπευτικής διαδικασίας.